Voor COURAGE zijn we opnieuw neergestreken op een bijzondere locatie in Rotterdam, de Ferro. Voor ons gezelschap zijn de locatievoorstellingen van groot belang, ze zijn een belangrijk deel van ons artistieke hart. Het werken op locatie zet het artistieke gesprek op scherp, in de keuzes die we maken en in de onderwerpen die we aansnijden. Het raakt aan de kern van wat we zijn en geeft ons de kans veelomvattender te denken dan bij een voorstelling die langs de theaters toert. Het is zowel artistiek, als productioneel, als financieel zeer intensief. We nemen in al die aspecten grote risico’s.
Omdat we vanaf nul moeten, kunnen en mogen beginnen, zijn de mogelijkheden totaal anders. Dat vraagt van iedereen het uiterste. Dat veroorzaakt ook een nieuw en inspirerend gesprek, waarin we elkaar met open blik tegemoet treden. In dat gesprek zijn geen beperkingen, geen grenzen. De locatie is de bron. En dat daagt uit om opnieuw te denken, te creëren. Iedereen, ook de dansers, boort daarvoor andere talenten en vaardigheden aan. We slaan met elkaar nieuwe wegen en onbekende paden in.
Met de locatievoorstellingen geven we onontdekte plekken terug aan de Rotterdammers, maken ze toegankelijk en voegen nieuwe verhalen toe. We zoeken partners in de buurt zodat cultuur de sociale verbanden versterkt. We hebben hier bijvoorbeeld contact met de Voedselbank, met atelier Van Lieshout en we betrekken ze bij wat we hier doen. We organiseren rondom de voorstelling een randprogramma, waarin onverwachte ontmoetingen plaatsvinden. Zo zijn we door onze komst met COURAGE een verbindende factor en aanjager van creatieve processen, nieuwe ontwikkelingen en nieuwe samenwerkingen.
We zijn bij de Ferro uitgekomen, omdat we een plek zochten waar we wezenlijk iets anders konden maken. Een ruimte die ons uitdaagt opnieuw te denken over de wereld die we willen scheppen met elkaar. In de ronde ruimte van de Ferro is de traditionele verhouding tussen wij (op de tribune) en zij (op de vloer) opgeheven. Het publiek zit letterlijk in het door Thomas Rupert ontworpen decor, en is daarmee onderdeel van de voorstelling. Het creëert een magische cirkel, een arena waarbinnen de dansers en muzikant Maartje Teussink de voorstelling spelen. De dansers komen soms heel dichtbij. Alles is aan de cirkel verbonden. De vorm, de inhoud, de danstaal. De dansers en Maartje hebben nieuw materiaal ontwikkeld, waarmee ze een wezenlijk onderdeel zijn van het creatieproces en van de voorstelling. Met elkaar vormen we de wereld waarin COURAGE zich afspeelt.
De dansers verhouden zich tot een wereld die rondom hen heen is. Zonder voorkant of achterkant. Dat vraagt om andere choreografische patronen, om een ander bewustzijn van compositie. Het beïnvloedt alle keuzes van licht, dans, vormgeving en daarmee de dramaturgische lijn van de voorstelling. De ronde ruimte zette ons aan te denken over iets dat altijd maar doorgaat, een cyclus, een terugkerende reeks, een geheel van dingen die bij elkaar horen. Zo kregen we het over de natuur, over ongereptheid, over de tijd die doorloopt. Over de aarde die alsmaar ronddraait in het heelal, en die in relatie tot de kosmos klein is en misschien onbeduidend lijkt. We kregen ideeën over een associatieve, onbekende wereld die steeds humaner wordt. Inzoomend op het kleine komen we dan bij deze mensen terecht.
In COURAGE, op z’n Vlaams uitgesproken, zien we de kleine mens in de grote wereld. Wat mij raakt is de moed van mensen die doorgaan, lef hebben om het onbekende op te zoeken. Mensen die dromen hebben en tegen de klippen op blijven verlangen naar het mooie. Dat hoeft niet altijd groots of wereldverbeterend te zijn. Dat kan ook in het klein, in het hier en nu. Het verlangen van het steeds opnieuw proberen, en het besef dat je daar de ander voor nodig hebt. Daar kan ik ongelooflijk veel respect voor hebben. Er zijn altijd weer momenten dat je de moed moet hebben een stap in het onbekende te zetten, dat je je op onbekend terrein bevindt.
Alle ideeën en gedachtes brengen we terug naar de 13 dansers, Maartje, en een koor, waarbij we gedurende anderhalf uur voelen dat zij dat proces met elkaar aan proberen te gaan. In COURAGE zijn we getuige van mensen die op een nieuwe plek aankomen en daar hun weg proberen te vinden. Terwijl de tijd verstrijkt is er iets aan het ontstaan, dat vooral voortkomt uit hun wil om het te doen. Uiteindelijk lijkt het alsof zij met elkaar een gemeenschap bouwen. Daarmee transformeert ook de ruimte. Een plek die aanvankelijk ongrijpbaar lijkt, waar je alert moet zijn omdat je nog niet op je gemak bent, verandert doordat zij zich die ruimte eigen maken.
Zo eigen dat ze zich over durven te geven aan het zijn in die ruimte, met elkaar. En zo gaat er energie stromen, wordt het samenzijn transparanter, geven ze elkaar vorm, zien en ervaren ze elkaar. Ze ontwikkelen a sense of belonging.
Dansers die langer bij mij werken, kunnen zich sneller openstellen voor andere processen van creëren, van ervaren, van andere manieren om zich tot de ruimte en de thematiek te verhouden. Bij hen zie je iets open gaan, ze voelen de kans om te zoeken naar nieuwe aspecten in zichzelf in relatie tot de voorstelling. Dat is een mooi en enorm delicaat proces. Zij inspireren daarmee de jongere, minder ervaren dansers. Die zijn nog niet direct gewend de stap te zetten naar een vorm die buiten hun referentiekader valt, vinden het moeilijk het nieuwe tot in hun vezels door te laten dringen. Maar ze ontwikkelen zich snel, doordat ze zien wat hun mededansers doen en durven.
Maartje vind ik een ongelooflijk bijzondere muzikant en componist. Ze fungeert als kern, speelt en creëert vanuit haar instinct en intuïtie. Haar bijdrage is zeer autonoom en authentiek. Omdat zij als enige musiceert in COURAGE, kan ze dicht bij zichzelf blijven en compromisloos zijn. Zij ís de muziek, zij ís de wereld die ze daarmee creëert. Vanuit haar wereld zoomen we als het ware in op de aarde en zien we deze groep mensen hun wereld scheppen. Zo is ook haar muziek ontstaan, vanuit flarden, alsof je vanuit de ruimte dingen opvangt, die even blijven hangen en dan weer voorbij trekken. De dansers laten hun sporen achter. En die sporen neemt het publiek mee naar huis, hopen we.
juni 2016, tekst Conny Janssen en Judith Wendel