Nadat we vorig jaar BROOS maakten, was ik van plan een bestaand repertoirestuk onder handen te nemen. Zoekend naar wat dat zou kunnen zijn, kwam ik niet weg van het gevoel dat ik iets nieuws moest maken, dat ik iets in mij eruit moest laten. Voor broos, dat gaat over de broosheid van het bestaan, keek ik intensief naar het imploderende leven van mijn moeder, dat steeds kwetsbaarder wordt, langzaam uit elkaar valt. Ik had de sterke behoefte om in de nieuwe voorstelling een tegenbeweging te creëren, een gevoel van kracht en vitaliteit te tonen.
Tekst: Judith Wendel | Foto’s Andreas Terlaak
Ik vroeg me af waar die behoefte vandaan kwam, en ontdekte dat het een behoefte aan bevrijding is, aan weg kunnen gaan van het beklemmende, weg kunnen gaan van het imploderen. Het is een gevoel dat ik ook veel om me heen zie. Ik ervaar vandaag de dag een gestreste samenleving, zie mensen die worden voortgejaagd door dingen die moeten, die anderen van ze willen, mensen ook die in een keurslijf zitten van hun eigen verwachtingen. Tegenstellingen worden groter, armen worden armer, rijken worden rijker, er zijn mensen die de werkdruk niet meer aankunnen. Jongeren zijn verslaafd aan gaming of willen voldoen aan een ideale vorm van zichzelf.
» Leven is nou eenmaal ook incasseren. De vraag is hoe we daarmee omgaan.«
Misschien is dat altijd al zo geweest, en ervaar ik het nu zo scherp omdat ik me erop focus, en het gebruik als inspiratie voor deze voorstelling. Maar ook in mijn persoonlijke leven ervaar ik die druk in bijvoorbeeld de zorg voor mijn moeder. En dat lost zich niet op, het wordt alleen maar erger. Het leidt tot een gevoel van beklemming. Ik kan dat gevoel vormgeven in mijn werk, maar lang niet iedereen kan daar een vorm voor vinden. Dat verlangen naar uitbreken wil ik zichtbaar maken in kiem.
Incasseren
Het hoort bij het leven dat mensen zich proberen te ontworstelen aan de dingen die beklemmen, die verstikken en neerdrukken. Dat we zoeken naar een uitweg, een plek waar we adem kunnen halen, ruimte kunnen voelen. Om van daaruit weer voort te kunnen gaan. Ik vergelijk het weleens met het gras, dat na een donderstorm neergeslagen is, plat gedrukt door de regen op de grond ligt, en dan toch weer langzaam terugveert. In de voorstelling wil ik laten zien dat er altijd momenten zijn dat mensen zich weer oprichten, hoe groot de druk of de terneergeslagenheid ook is. Dat we telkens weer een sprankje vinden, een strohalm, een ademzucht waardoor we opveren en kracht opbouwen om het volgende te kunnen incasseren. Leven is nou eenmaal ook incasseren. De vraag is hoe we daarmee omgaan. Dat proces maakt ons tot de mens die we zijn. Dat vind ik troostend en hoopvol. En daar gaat KIEM voor mij over.
Loslaten
In het maakproces heb ik de dansers gevraagd om het gevoel van beklemming en de drang daar uit te breken vorm te geven, op zoek te gaan naar een fysieke vertaling daarvan. Ook voor de dansers is het een bekend gevoel, de druk om te presteren, te voldoen aan verwachtingen. Hoe dat je kan vastzetten. En ondanks dat je bevrijding zoekt, houden we ons soms ook vast aan dingen, hoe oncomfortabel ze ook zijn, omdat het eng is om los te laten, om je te durven laten vallen. In die zin zitten we ook vast in onszelf, in wie we zijn, zitten onze beperkingen intern. Het is misschien het moeilijkst om je eigen ketens te verbreken, je zelf opgelegde grenzen over te gaan, je eigen patronen te doorbreken en jezelf vrijheid te gunnen. En daarin misschien anderen teleur te stellen, omdat je je permitteert werkelijk te durven zijn wie je bent.
» Ondanks dat je bevrijding zoekt, houden we soms ook vast aan dingen, hoe oncomfortabel ook, omdat het eng is los te laten. «
Muziek: beklemmend, maar ook transparant
In de muziek van Budy Mokoginta en Mark Schilders hebben we eenzelfde dynamiek gezocht. Aan de ene kant is hun muziek beklemmend en stuwend en aan de andere kant is de muziek licht, kwetsbaar en transparant. Het contrast tussen die benauwende en stuwende kracht en het breekbare verlangen naar verandering maakt dat het menselijk wordt, en invoelbaar. Die delen wisselen elkaar af, alsof het steeds weer pogingen zijn te ontsnappen.
Blueprint van het leven
Met het artistieke team hebben we in beeld, licht en kostuums gezocht naar een wereld die aards is, die begint bij de grond. Om van daaruit los te komen, op te bloeien, de kracht in jezelf te vinden om verder te gaan, en te vertrouwen in de kiemkracht van het leven.
Het toneelbeeld is een metafoor van dat proces, het is een omgeving waarbinnen de dansers verandering brengen. We ervaren dat het leven dynamisch is en nooit vastligt. En dat er altijd een mogelijkheid is om voort te gaan, om verder te komen, om over barrières heen te gaan en jezelf te bevrijden. In de voorstelling wordt het hermetische ontsloten en wat uiteindelijk achterblijft zijn de sporen van wat er is gebeurd, alsof je een blueprint van het leven achterlaat.
KIEM
Van november 2019 t/m maart 2020 in de Nederlandse theaters.
Meer info, speeldata & tickets